Maliyet, finansman üzerinden Mersin ve İzmir Buca metro projeleri.. Abdullah Ayan yazdı

Metro konusunda Mersin ilk kez somut bir projenin karar aşamasında… BŞ Başkanı Seçer’ in önünde farklı seçenekler var.. Meclisten aldığı borçlanma yetkisi sayesinde 900 milyon lira krediyi temin eder, gerisine ‘Allah kerim’ deyip ihaleyi kazanan oluşumla karşılıklı imzalar atılır, proje bir yerden başlatılır.. Kredi koşullarını beğenmez, faiz oranlarını yüksek bulur ve çıkar Mersin halkına ‘ben kendimi ve sizi böylesi bir yükün altına sokamam’ der, ihaleyi iptal eder… Bu olasılıkların, sürecin doğal seyrinde yürümesine bağlı olduğunu da unutmayalım.. Örneğin, bulunan krediyi, hazine veya Cumhurbaşkanının onaylayıp onaylamayacağını, prosedürün ne kadar süreceği de meçhul.. Asıl bilinmeyense, 650-700 milyon dolara çıkacağı söylenen – ki bunun çok iyimser bir beklenti olduğunu İzmir Buca projesi gösteriyor- Mersin metrosunun finansman sorununun bulunacak yaklaşık 100 milyon dolarla çözülemeyeceği… İhtiyaç duyulan ek kaynak ne kadar zamanda ve nasıl bulunacak? Bugün 900 milyon lira borçlanma yetkisi veren Mersin BŞ Belediye Meclisi ileride gelecek yeni talepleri aynı rahatlıkla onaylayacak mı? Yoksa projeyi ve dolayısıyla Başkan Seçer’ i ortada bırakıp kenardan el mi ovuşturacak? Unutulmamalı, İzmir BŞ’ in metro projesi için borçlanma yetkisi almasında sorun çıkmıyor çünkü Başkan Soyer’ in Meclis çoğunluğu konusunda sıkıntısı yok… Birebir aynı mesafeye sahip ve aynı yöntemle yapılacak Buca-Üçyol projesi için İzmir BŞ belediyesinin telaffuz ettiği maliyet 1 milyar 70 milyon Euro. Bir başka ifadeyle 1,2 milyar dolar.. ( Merak eden https://www.izmir.bel.tr/tr/Haberler/ucyol-buca-metrosu-na-asya-dan-125-milyon-euro/45054/156#:~:text=C4B0zmir20BC3BCyC3BCkC59Fehir20Belediyesi2C20120milyar, Euro'luk20yetkilendirme20anlaC59F masC4B120imzaladC4B1. Linkinden krediyle ilgili detaylı bilgilere ulaşabilir ) Revize edilip 13,4 km’ ye çekilen Mersin ile 13,5 km uzunluğundaki İzmir Buca-Üçyol metro projesi istasyon sayıları yanında sistemi oluşturan aç kapa ve tünel mesafeleri bakımından da birebir aynı… Mersin ve Buca projelerini üstlenen danışmanlık şirketi birbirinin aynısı iki HRS’ den biri için 650 milyon dolar konuşulurken, diğerinin 1,2 milyar dolara mal olacağıyla ilgili açıklamalara ne diyecektir gerçekten merak edilmesi gereken asıl husus… İzmir Buca metrosunda süreç hızla devam ettiği ve 2020’de Avrupa Yatırım Bankası’ ndan sağlanan 125 milyon Euro’ ya ek olarak son günlerde Asya Yatırım Bankasıyla 125 milyon Euro’ luk yetkilendirme anlaşması imzalandığına göre en azından inşaatın başlamasının önünde engel kalmamış gibi… ,Ancak daha önceki makalede de belirttiğim gibi Mersin metro projesinin kredilendirme sürecini görmeden değerlendirme yapmak anlamsız… Kaldı ki, geri kalanından geçtim, ilk kredi diliminin alınması, onaylanması ile ilgili süreci gördükten sonra elbette konuyu yeniden ele alır, birlikte tartışırız… Ama Mersin’ e nüfus büyüklüğü ve buna dayalı yolcu sayıları bakımından çok benzeyen iki kent ve bu iki kentin birbirinden hayli farklı iki raylı sistem deneyimi var.., Önümüzde Adana modeli var ki, 600 milyon dolar harcanmasına rağmen işlevsellikten uzak, kent kaynaklarını yiyip bitiren, faiz yükü bile Belediye sırtında kambur bir kötü örnek olarak literatüre bile geçecek kadar kötü bir proje olarak anılıyor… Merak eden gidip her yağmur sonrası Adana’ lıların ‘balık havuzu’ esprisi yaptıkları 25 yıldır tam olarak tamamlanamayan ucube projeyi yarım yamalak haliyle yerinde görebilir.. Bir de Gaziantep projesi var ki, omurga itibariyle bir yıl gibi kısa sürede tamamlanıp yolcu taşımaya başlamış, ne dış ne iç kaynak ihtiyacı duymadan Belediyenin kendi olanaklarıyla hizmete aldığı 36 milyon dolarlık mütevazı, tevazu yanında işlevsellik anlamında çok etkili bir raylı sistem söz konusu… Konuyu 2010 yılında “Adana 596 milyon dolara bitiremedi, Antep 36 milyona tamamladı. İki raylı sistem iki öykü…” ele almış ve tüm detaylarıyla iki uç modeli anlatmaya çalışmıştım… Karar aşamasındaki Mersin’ e ilham verir diye bir sonraki makaleyi o öyküye ayıracağım…   Abdullah Ayan