Mersin metro projesinde son durum, yanıt bekleyen sorular…Abdullah Ayan yazdı

Raylı sistemle Mersin’ i yeniden buluşturacak ilk işaret fişeği olan MER-AY afişlerinin caddeleri süslemesinin üzerinden neredeyse 20 yıl geçti…   Yeniden buluşma diyorum çünkü, Mersin aslında 110 yıl önce (1888 yılında padişah fermanıyla onaylanan yatırım 1910 da tamamlanır) tramvay ile tanışmış, kentin doğu girişindeki Katolik Kilisesi ile Müftü Camii arasındaki güzergahta 1932 yılına kadar yolculuk mümkün olmuştur..   Arşivlerde eskimeye yüz tutmuş bilgilerle kimseleri sıkma niyetinde değilim…   Mersin Büyükşehir Belediye Meclisinin Başkan Seçer’ e son toplantıda verdiği borçlanma yetkisiyle proje anlamında yeni bir sürecin başlayacağı anlaşılıyor ki, değerlendirmelerim bu çerçevede olacak..   16 Ağustos 2021 günü yapılan Mersin BŞ meclis toplantısı gündeminde ilginç bir madde yer almaktaydı..   İlginç çünkü, metro yapımı kaydıyla BŞ belediye Başkanına dış borçlanma yetkisi verilmesi hususundaki talep, 13.7.2021 günkü Meclis toplantısında görüşülüp komisyonlara sevk edilmişti ve muhalefetteki Cumhur ittifakının çoğunlukta olduğu komisyonlar bu dosyayı henüz gündeme almamışlardı..   Komisyonların görüş vermediği bir konunun resen Meclis gündemine getirilmesi özellikle de konu Belediye bütçesini aşan bir yatırım söz konusu olduğunda olağan bir durum değildi..   Metro yapımı ile ilgili borçlanma talebinin 16 Ağustos 2021 günü yapılacak Meclis toplantı gündeminde yer alması hayli şaşırtıcıydı..   Toplantıdan önce Meclis gündemini gördüğümde “Cumhur ittifakının çoğunlukta olduğu Meclisten bugüne kadar defalarca istemesine rağmen yasal borçlanma olanağı verilmeyen Seçer’ e, metro gibi dev bir yatırıma yönelik borçlanma yetkisi verilmesi zayıf bir ihtimal” diye düşündüğümü itiraf etmeliyim…   Ancak Meclis gündemle ilgili maddeleri görüşmeye geçtiğinde hayli ilginç bir tablo çıktı ortaya..   Daha önce defalarca Başkanın istediği ve yıllık bütçe gelirlerinin 10’ unu aşmayacak borçlanma talebini ret eden Meclis bu kez “ Mersin BŞ iştiraki İmar İnşaat A.Ş.ye MESKİ ve BŞ’ in açacağı ihalelere girebilmesi için teminat verebilmesini sağlayacağı teminat mektupları için bankalardan 50 milyon TL’ lik krediye onay vermezken, ardından metro yapımı için dış kredi talebini içeren borçlanmada farklı bir tablo çıktı ortaya…   Cumhur ittifakının MHP’ li üyeleri komisyondan geçmemiş borçlanma talebine bir anlam vermediklerini anlatmaya çalışırken, Başkan Seçer oylamaya geçti ve bugüne kadar tüm oylamalarda blok halinde firesiz oy kullanan Cumhur ittifakının AKP’ li üyeleri, MHP grubunu kontrpiyede bırakarak 900 milyon liralık borçlanma yetkisine ‘yeşil ışık’ yaktı..   Oylamada MHP’ li 18 üye çekimser oy kullanırken CHP, AKP ve HDP’ li bir üyenin desteğiyle 43 üye ‘evet’ dedi…   Görünen tablo özetle böyle ama halen yanıt bekleyen o kadar çok soru var ki…   Örneğin 50 milyon liralık teminat mektubuna hayır diyen AKP, 900 milyonluk reel borçlanmaya neden onay verdi?   Siyasi geleceği açısından Seçer’ in de yanıt araması gereken hayati bir soru bu…   Seçer, “ Nasılsa borçlanma yetkisi bu aritmetik yapıyla meclisten geçmez. İhale konusunda nihai kararı vermeden önce konuyu meclise taşırım, oradan ret çıkarsa, kamuoyuna gelişmeleri ‘metroyu yapacaktım, elimi kolumu bağladılar’ diye anlatırım” türünden bir yol haritası geliştirdiyse, artık bu sihirli denecek kart karşıdaki muhalefetin en azından AKP cenahının eline geçmiş bulunuyor…   Öyle ya, son güne kadar metro projesine her türlü eleştiriyi getiren AKP’ lilerin “biz istediğin borçlanma yetkisini de verdik, hadi bakalım metroyu anlattığın gibi iki yılda tamamla da görelim” demeyeceklerini kim iddia edebilir?   Bunlar sıkça tanık olduğumuz siyasi denklemlere özgü hesaplar…   Ve bu ülkede her türlü siyasi hamle halkın beklentilerinden çok, partisel taktiklere göre işledi, işliyor, işleyecek…   Gelelim süreci tarafsız bir gözle izlemeye çalışanların yanıt aradığı somut sorulara…   Yaklaşık maliyeti 3,2 milyar TL olarak belirlenen metro projesiyle ilgili ihalede şart koşulan ve geçerli üç firmadan ikisinin sağladığı söylenen yatırımın 85’ ini karşılayacak kredi mektuplarındaki faiz oranları ve koşullar neydi ki, idare bu kredi önerilerini benimsemeyip kendisi kredi arayışına çıktı?   Bugün ülkenin hazinesi bile 6 üzeri faizle borçlanabilirken, Mersin BŞ belediyesi hangi faiz oranlarıyla ve kaç yıllık vadeyle borçlanabilecek?   Her ne kadar lokomotif ve taşıma araçları dışında yatırım maliyeti 3,2 milyar TL olarak gösterilse de, neredeyse tamamı dış krediyle yapılacak, tüm yatırımın da fiyat artışlarına açık olduğu tartışılmaz gerçek olduğuna göre, döviz bazında Metro kaça mal olacak? Bir başka ifadeyle faiz+anapara anlamında Mersin halkı işin sonunda mali anlamda nasıl bir külfetle karşılaşacak?   Yerel seçimler beş yılda bir yapılsa da, aday belirleme kampanya derken sürecin bir yıl öncesinden başladığı siyasi yaşamımızın değişmez gerçeği…   Bu durumda her şey ideal koşullarda yürüse bile kredinin bulunması, hazine ve Cumhurbaşkanlığı onayı gibi süreçlerin aksaksız yürütülmesi 6 aydan önce tamamlanmayacağına göre, geriye 12 bilemediniz 15 aylık bir süre kalıyor…   Para içinde yüzen ülkelerde bile fiziki koşullar nedeniyle metro projeleri zamanında bitirilemediği ortadayken, 900 milyon lira kredi sağlansa bile ucu açık, kalan kaynak için yeniden muhaliflerin çoğunlukta olduğu Meclis’e mahkum bir yatırım zamanında bitirilebilir mi?   Kaldı ki, bugün Türkiye’ de merkezi idareden, yerel yönetimlere varıncaya kadar sürdürülen hafif raylı sistemlerin, metroların başlama ve tamamlanma süreleri, başlarına gelenler ortada…   Karamsar tablo çizdiğimi iddia edecek olanlara yıllar önce kaleme aldığım Adana’ nın metro hikayesini okumalarını öneririm…*   *https://abdullahayan.wordpress.com/2014/02/08/adana-596-milyon-dolara-bitiremedi-antep-36-milyona-tamamladi-iki-rayli-sistem-iki-oykutemmuz-2010/ Abdullah Ayan