Çin Komünist partisi tüm dünya ABD seçimlerine yoğunlaşmışken 29 Ekim' de 14. beş yıllık planı ve 2035 hedeflerini içeren yol haritasını kabul etti. Bir dönem kapalı ekonomisiyle kendi yağında kavrulan Çin' in beş yıllık planları da fazla ilgi çekmiyordu. Oysa son 30 yılda gösterdiği performansla ABD ardından küresel en büyük ekonomi olması ve tüm dünyayı etkileme gücü ister istemez planları ve planlardaki hedefleri ilgi odağı haline getiriyor. 29 Ekim 2020 günü sonuçlanan ve 19. Merkez Komitesi genel kurulunda kabul edilen 14. beş yıllık yeni plan dünyanın en saygın basın kuruluşlarınca sıcağı sıcağına değerlendirilmesi, akademisyenlerce masaya yatırılıp analizler yapılması Çin' in beş yıllık plan yanında on beş yıllık hedeflerinin ne kadar önemsendiğinin de göstergesi. Toplantı ardından yayınlanan bildiride yer alan yol haritası ve plan hedefleri ile ilgili sıcağı sıcağına ilk değerlendirmelerden biri CNN' de yayınlandı..  Makalede 15 yıllık uzun vadeli planın, Avrupa ve ABD hükümetlerinin genel gidişiyle tezat teşkil ettiği, 15 yıllık uzun vadeli hedeflerin Çin dışında hiçbir ülkede ortaya konamayacağına dikkat çekiliyor. Gerçekten de sürekli değişen iktidarlar ve değişmese bile dönemsel koşulların etkisiyle hükümetler tüm planlarda revizyona gitmek zorunda kalıyor. Örneği ABD' den verelim.. Trump ile Biden' in ister ülke içi ister dış politika hedefleri birbirinin tam zıttı.. Trump sağlık hizmetinin parası olana verilmesini savunurken, Biden tüm kesimlerin yararlanmasının temel vatandaşlık hakkı olduğu görüşünde.. Oysa Çin 1990' da başlayan küresel yolculuğun tüm plan hedefleri beklentilerin ve öngörülerin ötesinde tutturuldu. Bu da gayet doğal çünkü ülkeyi yöneten Çin Komünist Partisi dışında politik aktör söz konusu değil. Makalede Çin' de bugüne kadar tüm beş yıllık plan hedeflerinin başarıya ulaşmasının en önemli dinamiği olarak 'planların Parti merkez komitesince kabul edildikten sonra, merkezi hükümetten yerel yönetimlere kadar tüm kesimlerin planın uygulanmasını güvence altına alması' olarak gösterildi. Peki Çin'in son 5 yıllık planında önemli hedefler neler? Üç ana başlık göze çarpıyor: - yüksek kaliteli büyüme, - karbon emisyonu azaltılması, - bilim ve teknolojide kendi kendine yetmek,   Uzmanlar özellikle 'Bilim ve teknolojide kendi kendine yetme' hedefine ve tanımın plan metninde tam 11 kez yinelendiğine dikkat çekiyorlar. Bilim ve teknolojide kendi kendine yetme ifadesinin bu kadar yoğun biçimde yinelenmesinin Parti politikaları açısından bir kararlılığı gösterdiği yadsınamaz bir gerçek.. Dikkat çekilen veri önemli çünkü 2015 yılında yayınlanan bir önceki 5 yıllık planda aynı 'kendi kendine yetme' hedefine 4 kez atıfta bulunuluyordu.. 15 yıllık yol haritasının en kritik hedefi ise kişi başı milli gelir verisinde yer alıyor.. Bildirideki ifadeye göre kişi başı gelirin 15 yıl sonunda orta seviyede gelişmiş ülkelerin seviyesine ulaşması amaçlanıyor.. Bu neden önemli? Orta seviyede gelişmiş ülkeler kriteri 20 bin dolar milli gelir demek. Eğer gerçekten bu hedefe varılırsa 1,4 milyar nüfuslu Çin orta gelir tuzağından çıkmakla kalmayacak toplam 30 trilyon dolar GSMH ile açık ara dünyanın en büyük ekonomisi haline gelecek. Onaylanan 5 yıllık plana ve belirlenen 15 yıllık yol haritasında yer alan bir başka dikkat çekici ifade ise artık üretimin ucuz işçilik yerine teknolojik ağırlıklı katma değeri yüksek ürünlere yöneltilmesi.. Bir başka ifadeyle 'dünyanın fabrikası' paradigması geride bırakılıyor,iç tüketim ve teknolojik gelişme teşvik edilerek ekonomik büyümeye yoğunlaşan politika izlenecek. Yeni hedef: Yüksek teknolojiyi değerlendiren, yüksek kaliteli ürün ihracatçısı bir ülke haline gelmek.. Yeni program ve yol haritasını ele alan bir başka önemli ve saygın gazete New York Times, ÇKP toplantısını ve sonucunda açıklanan yeni hedefleri n ele alındığı makalede şu hususlara dikkat çekiliyor: Tüm dünya ülkeleri hala Covid-19 salgınıyla boğuşurken, Çin ekonomisinin yeniden canlandırılması, bilimsel ve teknolojik alanda kendi kendine yetmek gibi daha önceki planlarda da yer alan ifadeler yanında ülkenin ekonomik ve siyasi çıkarlarını korumak için askeri gücünün artırılmasına ilişkin taahhütler gibi çok yeni ve iddialı hedeflerin yer almasına dikkat çekiliyor… Gerçekten de ekonomik anlamda bu kadar güçlenen bir ülkenin askeri gücünü arttırmaya yönelmesi kartların yeniden dağılacağı gün gibi aşikar olan ve yıkılıp kurulması kaçınılmaz yeni dünya düzenini temelden etkileyecek çok ciddi bir gelişme.. Çin zaten yıllardır askeri gücünü arttırma yolunda adımlar atıyordu. Ancak bu stratejinin planda yer alması artık yeni bir evreye geçildiğini göstermesi bakımından önemli.. Gazetede yayınlanan değerlendirmeye göre;  dünyanın pandemi ile girdiği küresel krizden çıkmasında Çin' in oynayacağı rol, yeni bir büyüme aşamasına girme ve dış risklerin etkisini azaltma gibi etmenlere planda yer verilmiş olması da dikkat çekici.. Bu nedenle 5 yıllık plan ve 15 yıllık yol haritasının ele alındığı toplantı ardından açıklanan bildiride yer alan;  Çin'in iç pazarı genişletmek ve en son teknolojiden daha verimli tarıma kadar ekonomideki yeniliği teşvik etmek hedefleri üzerinde daha fazla durulmalı.. Çin' in 5 yıllık plan ve 15 yıllık hedeflerinin açıklandığı son ÇKP toplantısı ardından bir değerlendirme de dünyanın en önemli ekonomi gazetelerinden İngiliz Financial Times' te yer aldı.. Buna göre Çin'in değişmez iktidarı ÇKP'nin 29 Ekim'de açıkladığı plan ve 2035 hedefleri dünyanın en büyük ikinci ekonomisinde iç talebin genişlemesine öncelik verileceğini ve temel çekirdek teknolojilerde büyük bir ilerlemenin gerçekleştirilmesi anlamına geliyor. Financial Times; bu toplantı sonunda açıklanan bildiride yer alan; iç talebi ve teknolojik inovasyonu güçlendirmenin önemine öncelik veren yeni bir "çifte dolaşım" teorisine dikkat çekiyor. ÇKP 19. Merkez Komitesinin 5. Genel Toplantısı'nda onaylanıp açıklanan 14. Beş Yıllık Plan'daki "çifte dolaşım" stratejisi, bilimsel ve tekonolojik açıdan güçlü bir devlet inşasının hızlandırılması hedefine nasıl ulaşılacağını ortaya koyan somut hedefleri de yansıtmakta.. 2000 yılında 959 dolar olan kişi başı geliri 2019' da 10261 dolara çıkaran* ve bugünden dünyanın en büyük ekonomisi koltuğuna ABD ile kıyasıya yarış sonrası aday olan bir Çin var karşımızda.. Küreselleşmenin açtığı fırsat penceresini başarıyla değerlendiren ve ekonomisini inanılmaz büyüklüklere ulaştıran Çin' in bu yolculukta refaha ulaşıp ulaşmayacağını, gelip dayandığı orta gelir tuzağından kurtulup kurtulmayacağını ise zaman gösterecek.. *Dünya Bankası verileri