Çin, dünyanın en büyük Serbest Ticaret Limanı Hainan Free Trade Port’u hayata geçirdi…

18 Aralık 2025 günü Çin adına tarihi anlamda çok önemli bir lansmana tanık olacağız… Çin'in Hainan Adası'nı (Çin'in en güneyindeki eyalet) küresel bir ticaret ve yatırım merkezi haline getirmek amacıyla geliştirilen büyük ölçekli yatırımın önemli aşaması kabul edilen yükleme/ boşaltma bir başka ifadeyle gümrük operasyonları başlayacak.. Proje, Çin Komünist Partisi'nin liderliğinde 2018'de pilot serbest ticaret bölgesi çerçevesinde başladı ve 2020'de resmi olarak Hainan bölgesi serbest ticaret limanı statüsüne yükseltildi. Çin'in "açık ekonomi" stratejisinin bir parçası olan, Hong Kong ve Singapur gibi modellerden esinlenerek Çin'e özgü özellikler taşıyan proje dev ülkenin dünyaya açılmasıyla sonuçlanan yolculuğun son aşamalarından biri. Ancak Hainan, esinlendiği Hong Kong, Singapur bir yana dünyadaki tüm bölgelerle kıyaslanmayacak kadar devasa büyüklüğe sahip… Çinliler bu adayı da gelecek yüzyılı düşünerek tasarlamış… Örneğin tüm Hong Kong 1073 km2, ülke olarak Singapur 726 km2, Avrupa’ nın en büyüğü Rotterdam limanı 105 km2 alana sahip iken Hainan Serbest Ticaret Limanı 35.354 km2 büyüklükte.. Bir başka ifadeyle Türkiye’ nin yüzde 5’ i bir alan projeye tahsis edilmiş… Türkiye’ nin arka sahasıyla en büyük alanına sahip Mersin limanı 1 km2 büyüklüğe sahip olduğuna göre, bunun 35 bin misli büyüklükteki bir limanı hayal edin… Aşağıda tarihçe, amaçlar, ana özellikler, güncel gelişmeler ve ekonomik etkileri detaylı olarak ele alacağım: Hainan, 1988'de Çin'in özel ekonomik bölgesi olarak ilan edildi, ancak asıl dönüşüm 2018'de Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in talimatıyla başladı. Nisan 2018'de Hainan, Çin'in 12. serbest ticaret pilot bölgesi* ilan edildi… Haziran 2020'de Çin hükümeti, "Hainan Serbest Ticaret Limanı Genel Planı"nı kabul ederek resmen yayınladı. Planla, adanın tamamını kapsayan bir serbest ticaret limanı sistemi kurulması hedefleniyordu… 2021'de özel "Hainan Serbest Ticaret Limanı Yasası" kabul edildi, böylece projenin yasal çerçevesi sağlanmış oldu.. 2015'te yatırımla ilgili ilk teklifler toplandı ve 2025'e kadar temel sistemin tamamlanması planlandı. Çeşitli zorluklara rağmen, uluslararası ticaret kurallarına uyum sağlanması hedefleniyordu… Hainan FTP'nin’ nin, Çin'in küresel entegrasyonunu artırması ve ada ekonomisini dönüştürmesi temel stratejik hedef olarak belirlenirken bu hedefe erişilmesi amacıyla; Ticaret ve Yatırım Özgürlüğü, Ticaret engellerinin kaldırılması, Yabancı yatırımın teşvik edilmesi gibi yasal düzenlemeler süreç içinde hayata geçirildi… Ekonomik Dönüşümü sağlamak için turizm, hizmetler ve yüksek teknolojili sektörleri (örneğin, biyoteknoloji, fintech) ön plana çıkarılmasıyla, adanın, geleneksel tarım ve turizm gibi mevcut sektörlerden modern bir ticaret merkezine geçişini sağlayacak yol haritası çerçevesinde ilerledi süreç… Hainan FTP’ ta Singapur veya Dubai gibi serbest liman modellerini Çin'e uyarlanacak, ancak "Çin karakteristiği" olarak tanımlanan devlet denetimi altında özgürlük ilkesine azami dikkat gösterilecek… Güney Çin Denizi'nde stratejik konumda olan Hainan’ ın serbest liman projesinin hayata geçirilmesiyle, "Kuşak ve Yol Girişimi"nin bir parçası olarak Asya-Pasifik ticaretini güçlendirmesi bekleniyor… İlk etapta atılacak adımlar şöyle: - Sıfır tarife mallar: İthal edilen belirli mallar (örneğin, ham maddeler, araçlar) için gümrük vergisi sıfırlanacak. - Basitleştirilmiş gümrük uygulamasıyla Ada çapında gümrükleme işlemleri bürokrasiden arındırılıp hızlıca gerçekleştirlecek… Hainan FTP’ de: Ada içi serbest dolaşım, ada dışına çıkarılacak mallarda Çin gümrük mevzuatı geçerli olacak.. Böylece yabancı şirketler için maliyet düşüşüyle ticaret hacminde artış sağlanacak… Hainan FTP’ de uygulanacak Vergi Teşvikleri; - Kurumsal vergi: Çin genelinde yüzde 25 olan kurumlar vergisi Adada faaliyet gösteren sektörlerde yüzde 15'e düşürüldü.. - Kişisel gelir vergisi; yüksek nitelikli çalışanlar için üst sınır  yüzde 15 olarak belirlendi.. 2025'te - Sıfır tarife listelerinin genişletilmesine tüketim mallarıyla başlandı… Hainan’ ın bölgedeki en etkin finans merkezi olması için kambiyo sistemi tamamen libere ediliyor, döviz ve sermaye hareketleri kolaylaştırılacak… Yasaklanmayan (eğitim, sağlık, telekom  vb) sektörlerde yabancıların yatırım yapması teşvik edilecek… Şimdiden Tesla, Pfizer gibi yabancı şirketler yatırımlara hazırlanıyor… Bu politikalar, 2025'te tam olarak devreye girecek ve ada içi ticaretin yüzde 100 serbest olması sağlanacak. *Hainan adasının 12. Serbest Ticaret Bölgesi ve Limanı olarak faaliyete geçirilmesi çalışmaları hızla ilerlerken, diğer 11 Bölgenin faaliyete geçiş tarihleri ve odaklandıkları alanların yer aldığı sıralama, kuruluş sırasına göre şöyle: Sıra  Bölge        Ku. Yılı  Bölge ve üstlendiği misyon 1   Shanghai        2013 Çin'in ilk FTZ'si; finansal hizmetler, ticaret ve lojistik odaklı 2   Guangdong    2015  Güney Çin'de; Hong Kong ve Makao ile entegrasyon 3   Tianjin            2015  Kuzey Çin'de; liman ticareti, finansal leasing ve yüksek teknoloji 4   Fujian             2015 Tayvan ile ticaret köprüsü; elektronik ve tarım ürünleri odaklı 5  Liaoning          2017  Kuzeydoğu Çin'de; ağır sanayi ve liman geliştirme 6  Zhejiang         2017  Doğu Çin'de; petrol rafineri, e-ticaret ve deniz ticareti 7  Henan            2017   Orta Çin'de; lojistik hub, tarım ve havacılık 8  Hubei             2017   Orta Çin'de; optik-elektronik ve biyoteknoloji 9  Chongqing   2017    Batı Çin'de; iç ulaşım, otomotiv ve elektronik 10 Sichuan      2017    Güneybatı Çin'de; yüksek teknoloji ve finansal hizmetler 11 Shaanxi      2017     Kuzeybatı Çin'de; Kuşak ve Yol Girişimi için lojistik ve kültürel ticaret